QUOTES IN GREEK

April ’23:

1. Καλές πράξεις/Κάρμα

Ένας άνθρωπος που προσπαθεί να κάνει πολλές καλές πράξεις, θα έχει, ως αποτέλεσμα των συναισθημάτων που προκαλεί, ένα αποφασισμένο ταλέντο στην επόμενη ζωή για καλές πράξεις – θα έχει επίσης μια πλήρως ανεπτυγμένη συνείδηση και θα είναι ένα άτομο με υψηλές ηθικές αρχές.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 99 – Theosophy of the Rosicrucian – VI: The Law of Destiny – Βερολίνο, 30 Μαΐου 1907

2. Το νόημα του Πάσχα 

Γιορτάζουμε το Πάσχα, τη γιορτή της Ανάστασης, αλλά με την υλιστική μας αντίληψη έχουμε πάψει προ πολλού να νοιαζόμαστε για το αν έχουμε ή όχι πραγματική κατανόηση της Ανάστασης. Στεκόμαστε εχθρικά απέναντι στην αλήθεια και προσπαθούμε να βρούμε έξυπνους τρόπους όλων των ειδών για να αποδεχτούμε το κοσμικό αστείο – γιατί πράγματι θα ήταν, ή μάλλον είναι αστείο, ο άνθρωπος να γιορτάζει τη γιορτή της Ανάστασης και την ίδια στιγμή να εναποθέτει όλη του την πίστη στη σύγχρονη επιστήμη, η οποία προφανώς δεν μπορεί ποτέ να επικαλεστεί μια τέτοια Ανάσταση. Ο υλισμός και η τέλεση του Πάσχα –αυτά είναι δύο πράγματα που δεν πάνε μαζί– δεν είναι δυνατόν να υπάρχουν το ένα δίπλα στο άλλο. Και ο υλισμός της σύγχρονης θεολογίας κι αυτός είναι ασύμβατος με τη γιορτή του Πάσχα. (…)

Ο μόνος δυνατός τρόπος στις μέρες μας να σχετίσει ο άνθρωπος ένα σωστό συναίσθημα με το Πάσχα είναι να κατευθύνει τη σκέψη του στην παγκόσμια καταστροφή της δικής του εποχής. Διότι στην πραγματικότητα μια παγκόσμια καταστροφή βρίσκεται μπροστά μας. Δεν εννοώ απλώς την καταστροφή που συνέβη τα τελευταία χρόνια του πολέμου, αλλά αναφέρομαι σε εκείνη την παγκόσμια καταστροφή που συνίσταται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι έχουν χάσει κάθε ιδέα για τη σύνδεση του γήινου με αυτό που είναι πέρα από τη γη. Έχει έρθει η ώρα που ο άνθρωπος πρέπει να συνειδητοποιήσει με πλήρη και καθαρή συνείδηση ότι η υπεραισθητή γνώση πρέπει τώρα να αναδυθεί από τον τάφο της υλιστικής θέασης του κόσμου. Γιατί μαζί με την υπεραισθητή γνώση θα αναδυθεί και η γνώση του Ιησού Χριστού. Στην πραγματικότητα, ο άνθρωπος δεν έχει κανένα άλλο σύμβολο που να ταιριάζει στη γιορτή του Πάσχα από το εξής: η ανθρωπότητα αυτοκαταδικάστηκε σε σταύρωση πάνω στον σταυρό του δικού της υλισμού. Αλλά ο άνθρωπος πρέπει να κάνει ο ίδιος κάτι πριν αναδυθούν από τον τάφο του ανθρώπινου υλισμού όλα όσα μπορούν να προέλθουν από την υπεραισθητή γνώση.

Η ίδια η επιδίωξη της υπεραισθητής γνώσης είναι από μόνη της μια Πασχαλινή πράξη, είναι κάτι που δίνει στον άνθρωπο το δικαίωμα να γιορτάσει για άλλη μια φορά το Πάσχα. Κοιτάξτε ψηλά την πανσέληνο και αισθανθείτε πώς οι εμφανίσεις της πανσελήνου συνδέονται με τον άνθρωπο και πώς η αντανάκλαση του ήλιου συνδέεται με τη σελήνη. Στη συνέχεια θυμηθείτε ότι αυτή η νεότερη ανθρωπότητα πρέπει να αναζητήσει μια γνώση της ανθρωπότητας, μια γνώση του ίδιου του εαυτού της, μέσω της οποίας το ανθρώπινο ον εμφανίζεται ως πραγματική αντανάκλαση του υπεραισθητού. 

Αν ο άνθρωπος αναγνωρίσει ότι ο ίδιος είναι αντανάκλαση του υπεραισθητού, αν αναγνωρίσει πώς διαμορφώνεται και συγκροτείται από το υπεραισθητό, τότε θα βρει και τον τρόπο να φτάσει στο υπεραισθητό. Κατά βάθος, είναι η αλαζονεία και η υπερηφάνεια που βρίσκουν έκφραση στην υλιστική θεώρηση του κόσμου. Είναι η ανθρώπινη υπερηφάνεια, που εκδηλώνεται με έναν παράξενο τρόπο! Ο άνθρωπος δεν θέλει να είναι αντανάκλαση του θείου και πνευματικού, θέλει να είναι απλώς το υψηλότερο από τα ζώα. Εκεί είναι το υψηλότερο. Αλλά το θέμα είναι, ανάμεσα σε τι είδους όντα είναι ο υψηλότερος; Αυτή η υπερηφάνεια οδηγεί τον άνθρωπο στο να μην αναγνωρίζει τίποτα πέρα από τον εαυτό του. Αν η φυσική επιστημονική θεώρηση του κόσμου ήταν πιστή στην αλήθεια, θα είχε ως αποστολή να εντυπωσιάζει ξανά και ξανά τον άνθρωπο: Είστε το υψηλότερο από όλα τα όντα για τα οποία μπορείτε να σχηματίσετε μια ιδέα. Οι απώτερες συνέπειες της άποψης που θέτει ως στόχο να είναι αυστηρά επιστημονική, θα κάνουν τον άνθρωπο να χλωμιάσει όταν του δείξουν σε τι είδους ηθικό υπόβαθρο βασίζονται – όσο κι αν δεν το έχει ακόμη συνειδητοποιήσει. Η αλήθεια είναι ότι ζούμε σήμερα σε μια εποχή όπου ο Ιησούς Χριστός σταυρώνεται με μια πολύ ιδιαίτερη έννοια. Θανατώνεται στο πεδίο της γνώσης. Και μέχρι οι άνθρωποι να δουν ότι ο σημερινός τρόπος γνώσης, προσκολλημένος στις αισθήσεις και μόνο σε αυτές, δεν είναι παρά ένας τάφος γνώσης από τον οποίο πρέπει να επέλθει ανάσταση, μέχρι να το δουν αυτό, δεν θα μπορέσουν να ανυψωθούν σε εμπειρίες σκέψης και συναισθήματος που έχουν αληθινό Πασχαλινό χαρακτήρα.

Αυτή είναι η σκέψη που πρέπει να έχουμε σήμερα στην καρδιά και το μυαλό μας. Έχουμε ακόμα μαζί μας την παράδοση μιας Πασχαλινής γιορτής που υποτίθεται ότι γιορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο της άνοιξης. Την παράδοση την έχουμε, αλλά το δικαίωμα να γιορτάζουμε μια τέτοια γιορτή – αυτό δεν το έχουμε στις μέρες μας ζώντας σε ένα τέτοιο πολιτισμό.

Πώς μπορούμε να αποκτήσουμε ξανά αυτό το δικαίωμα; Πρέπει να πάρουμε τη σκέψη του Ιησού Χριστού που βρίσκεται στον τάφο, του Ιησού Χριστού που την ώρα του Πάσχα νικά την πέτρα που έχει κυλήσει πάνω στον τάφο Του – πρέπει να πάρουμε αυτή τη σκέψη και να την ενώσουμε με την άλλη σκέψη που ανέφερα. Διότι η ψυχή του ανθρώπου πρέπει να αισθάνεται την καθαρά εξωτερική, μηχανιστική γνώση σαν μια ταφόπλακα που έχει κυλήσει επάνω του. Και πρέπει να καταβάλει προσπάθεια για να ξεπεράσει την πίεση αυτής της γνώσης, πρέπει να βρει τη δυνατότητα, όχι να κάνει ομολογία της πίστης του με τα λόγια: «Όχι εγώ, αλλά το πλήρως ανεπτυγμένο ζώο μέσα μου», αλλά να έχει το δικαίωμα να λέει: «Όχι εγώ, αλλά ο Χριστός μέσα μου».

Rudolf Steiner – GA 198 – THE MEANING OF EASTER: St. Paul and the Christ Impulse – Dornach, 2 Απριλίου 1920

3. Το Πάσχα και η άνοιξη

Στην κοσμική πνευματική αντίληψη, η γιορτή του Πάσχα δεν συνδέεται μόνο με το ξύπνημα του ήλιου, αλλά και με την επανεμφάνιση του κόσμου της φυτικής ζωής την άνοιξη. Όπως ο σπόρος τοποθετείται στο χώμα και εκεί αποσυντίθεται για να ξυπνήσει σε μια νέα ζωή, έτσι έπρεπε και το αστρικό φως να βυθιστεί στον ύπνο στο ανθρώπινο σώμα για να μπορέσει να αναζωογονηθεί. Το σύμβολο του Πάσχα είναι ο σπόρος που θυσιάζεται για να αναδυθεί ένα νέο φυτό. Είναι η θυσία μιας φάσης της φύσης για χάρη της δημιουργίας μιας νέας. Θυσία και νέο βλαστάρι – αυτά τα δύο συνδέονται στενά μεταξύ τους κατά τη γιορτή του Πάσχα. Ο Ρίχαρντ Βάγκνερ ένιωσε σε βάθος τη σκέψη αυτή. Ζούσε σε μια βίλα στις όχθες της λίμνης της Ζυρίχης το 1887, κοίταζε την φύση που ξυπνούσε και οι σκέψεις του σχετικά με τη φύση έδωσαν αφορμή για άλλες: τον αποθανόντα και αναστημένο παγκόσμιο σωτήρα, τον Ιησού Χριστό, και τη σκέψη ότι ο Πάρσιφαλ βλέπει τα Άγια των Αγίων στην ψυχή.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 54 – EASTER – Βερολίνο, 12 Απριλίου 1906

4, Δαιμονικές δυνάμεις

Αν τα ανθρώπινα όντα δεν είναι προετοιμασμένα να δεχτούν τα ερεθίσματα που μπορούν να προέλθουν μόνο από την πνευματική γνώση, το σώμα θα γεμίσει με δαιμονικές δυνάμεις.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 177 – Fall of the Spirits of Darkness – LECTURE 5: Changes in Humanity’s Spiritual Make-up – Dornach, 7 Οκτωβρίου 1917

March ’23:

1. Κοινωνικοί ηγέτες χωρίς τις πιο στοιχειώδεις γνώσεις

Οι άνθρωποι που κατέχουν μερικές από τις πιο σημαντικές θέσεις στην κοινωνία, όταν αρχίζουν να μιλούν για τα σημερινά κοινωνικά αιτήματα, συχνά φαίνονται σε όσους γνωρίζουν, σαν άτομα που θέλουν να αρχίσουν να χτίζουν μια γέφυρα πάνω από ένα ορμητικό ρέμα χωρίς να έχουν τις πιο στοιχειώδεις γνώσεις μηχανικής. Μπορεί κάλλιστα να είναι σε θέση να στήσουν μια γέφυρα, αλλά αυτή θα καταρρεύσει με την πρώτη ευκαιρία. Φαίνεται ότι με τους κοινωνικούς ηγέτες ή με εκείνους που φροντίζουν τους κοινωνικούς θεσμούς, τα σχέδιά τους θα αποδειχθούν αδύνατα – γιατί η πραγματικότητα απαιτεί να δουλέψουμε μαζί τους και όχι εναντίον τους.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 186 – Social and Anti-Social Forces in the Human Being Βέρνη, 12 Δεκεμβρίου 1918

2. Οι καλές σκέψεις και τα συναισθήματα δίνουν φτερά στους νεκρούς

Είναι πολύ σημαντικό να στέλνουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας σε ένα αγαπημένο μας πρόσωπο που έχει πεθάνει και βρίσκεται τώρα στους πνευματικούς κόσμους. Οι σκέψεις μας δεν πρέπει να περιέχουν τη λαχτάρα να έχουμε τον εκλιπόντα πίσω μαζί μας, καθώς αυτό περιπλέκει τη ζωή του στις σφαίρες στις οποίες πρέπει τώρα να εισέλθει. Αυτό που πρέπει να στείλουμε στους πνευματικούς κόσμους δεν είναι ο πόνος που υπομένουμε, αλλά η αγάπη που τρέφουμε προς τον εκλιπόντα. […] Η πνευματική έρευνα έχει δείξει ότι τα συναισθήματα αγάπης δίνουν φτερά που σηκώνουν τον νεκρό ψηλά, ενώ οι επιθυμίες όπως: «Ω πόσο θα ήθελα να ήσουν ακόμα μαζί μας» δημιουργούν εμπόδια στο δρόμο του. Αυτή είναι μια γενική ένδειξη για το πώς πρέπει να κατευθύνουμε τα συναισθήματά μας σε τέτοια γεγονότα.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 264 – From a letter to Paula Stryczek –- Βερολίνο, 31 Δεκεμβρίου 1905 (σελίδα 101)

3. Ευγνωμοσύνη

Πρέπει να είμαστε ευγνώμονες στους ανθρώπους που μας φέρονται άσχημα, γιατί τότε μπορούμε να ασκήσουμε τις δυνάμεις ανοχής μας. Θα πρέπει να προσπαθήσουμε να αγαπήσουμε αυτούς τους ανθρώπους έτσι κι αλλιώς, και τότε θα καταλάβουμε πως αυτό είναι το σωστό.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 266 – From the Contents of Esoteric Classes – Part II – Μόναχο, 10 Ιανουαρίου 1912

4. Καφές και τσάι 

…Ο μαύρος καφές περιέχει αυτό που ονομάζεται καφεΐνη. Πρόκειται για μια ουσία που περιέχει πολύ άζωτο. Το άζωτο περιέχεται στον αέρα. Το λαμβάνουμε συνεχώς. Αναπνέουμε μια ορισμένη ποσότητα οξυγόνου και αζώτου. Ένα άτομο που πρέπει να διαλύσει την άμμο του εγκεφάλου χρειάζεται μια δύναμη η οποία βρίσκεται ειδικά στο άζωτο. Από το άζωτο παίρνουμε τη δύναμη να διαλύσουμε την άμμο του εγκεφάλου.

Ο καφές είναι επίσης ένα προϊόν του φυτικού βασιλείου που εξωτερικά έχει αναβαθμίσει τη συγκεκριμένη φυτική διαδικασία κατά ένα στάδιο. Κατά συνέπεια, ο καφές μπορεί να αναλάβει ένα συγκεκριμένο έργο του ανθρώπου. Μέσω της έμπειρης ενορατικότητας συμπεραίνουμε ότι όλα όσα έχουν να κάνουν με τη λογική συνέπεια και την εξαγωγή συμπερασμάτων στη δραστηριότητα των νεύρων μας ενισχύονται με τον καφέ. […]

Με την κατανάλωση καφέ, η λογική συνέπεια, η διαδοχική σκέψη που απορρέει από γεγονότα, προωθείται με φυσικά μέσα, και μπορεί να ειπωθεί ότι αν και για λόγους υγείας μπορεί να υπάρχουν αμφιβολίες για την κατανάλωση πολύ καφέ, ωστόσο για όσους επιθυμούν να ανέβουν στις υψηλότερες περιοχές της πνευματικής ζωής, δεν είναι κακό. […]

Ένα άτομο που δεν θέλει οι σκέψεις του να είναι συγκεντρωμένες, αλλά θέλει να λάμπουν και να σπινθηροβολούν, που του αρέσει να πετάει πνευματώδεις παρατηρήσεις που φαίνονται έξυπνες, πίνει τσάι. Έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Διασκορπίζει τις σκέψεις.

Βιβλίο Nutrition and Stimulants του Ρούντολφ Στάινερ σελ. 5,6,151,169

February ’23:

1. Τίποτα δεν μπορεί να γίνει πραγματικά κατανοητό αν το κοιτάξουμε μόνο από τη μία πλευρά

Όλα όσα μας φαίνονται πως ήταν τελείως διαφορετικά σε παλαιότερες εποχές, μπορούμε να τα κατανοήσουμε μόνο αν συσχετίσουμε το παρόν με το παρελθόν. Παρομοίως, αν δεν κοιτάξετε πέρα από τον φυσικό κόσμο των αισθήσεων, δεν θα καταλάβετε ποτέ την ασθένεια ή την αποστολή του κακού.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 95 – At the Gates of Spiritual Science – Lecture VIII: Good and Evil. Individual Karmic Questions – Στουτγάρδη, 29 Αυγούστου 1906

2. Αυτός ο πόλεμος είναι το κάρμα του υλισμού

Από αυτό που συμβαίνει τώρα (Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος), μερικές ψυχές πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι δεν μπορούμε να συνεχίσουμε έτσι – η ανθρώπινη εξέλιξη πρέπει να ασχοληθεί με το πνευματικό! Ο υλισμός αντιμετωπίζει το κάρμα του σε αυτόν, τον πιο τρομερό από όλους τους πολέμους. Κατά μία έννοια, αυτός ο πόλεμος είναι το κάρμα του υλισμού. Όσο περισσότερο το γεγονός αυτό γίνεται κατανοητό από τα ανθρώπινα όντα, τόσο περισσότερο θα εγκαταλείψουν τα επιχειρήματά τους σχετικά με το ποιος φταίει για τον πόλεμο και τότε θα πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι αυτός ο πόλεμος έχει σταλεί στην παγκόσμια ιστορία για να προειδοποιήσει τον άνθρωπο να στραφεί σε μια πνευματική αντίληψη της ανθρώπινης ζωής στο σύνολό της.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 159 – Christ in Relation to Lucifer and Ahriman –  Linz, 18 Μαΐου 1915

3. Σκέψη κατά τη διάρκεια του ύπνου

Δεν είναι αλήθεια ότι η σκέψη σταματάει κατά τη διάρκεια του ύπνου – σκεφτόμαστε από τη στιγμή που κοιμόμαστε μέχρι να ξυπνήσουμε. Οι σκέψεις του ανθρώπου βρίσκονται σε διαρκή ροή μέσα στο αιθερικό του σώμα, μόνο που ο ίδιος δεν το αντιλαμβάνεται. Μόνο τη στιγμή που επιστρέφει στο σώμα, οι σκέψεις ανάβουν στη συνείδησή του.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 224 – The Forming of Destiny in Sleeping and Waking – Βέρνη, 6 Απριλίου 1923

4. Εκπαιδευτική επιστήμη

Μια αληθινή εκπαιδευτική επιστήμη μπορεί να προκύψει μόνο από την υπερφυσική γνώση της ανθρώπινης φύσης, η οποία είναι πλήρης στη φυσική, ψυχική και πνευματική της υπόσταση. Μια γνώση που κινείται αποκλειστικά εντός των ορίων του εφικτού για τη φυσική επιστήμη δεν μπορεί να χαρακτηριστεί θεμέλιο μιας αληθινής εκπαιδευτικής επιστήμης.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 215 – Philosophy, Cosmology and Religion: CHAPTER X: ON EXPERIENCING THE WILL-PART OF THE SOUL – Ντόρναχ, 15 Σεπτεμβρίου 1922

1 January 2023

1. Ηλίας, Ιωάννης Βαπτιστής, Ραφαήλ, Νοβάλις

Και έτσι βλέπουμε τον Ραφαήλ να πεθαίνει νέος και τον Νοβάλις να πεθαίνει νέος. Πρόκειται για ένα ον που προέκυψε από τον Ηλία-Ιωάννη Βαπτιστή, εμφανιζόμενο ενώπιον της ανθρωπότητας με δύο διαφορετικές μορφές, προετοιμάζοντας μέσω της τέχνης και μέσω της ποίησης την αληθινή Μιχαηλική διάθεση της ψυχής, η οποία στάλθηκε μέσω του ρεύματος του Μιχαήλ ως αγγελιοφόρος στους ανθρώπους στη Γη. 

Και τώρα βλέπουμε τη θαυμάσια καλλιτεχνική δύναμη του Ραφαήλ να ζωντανεύει και πάλι στον Νοβάλις με ποίηση που συγκινεί και συναρπάζει τις καρδιές των ανθρώπων. Όλα όσα μέσω του Ραφαήλ δόθηκαν για να δουν τα ανθρώπινα μάτια, τα ίδια μπόρεσαν οι καρδιές να γευτούν σε βάθος, όταν ήρθαν ξανά μέσω του Νοβάλις.

[…] Και έτσι βλέπουμε στον Νοβάλις έναν λαμπρό και ακτινοβόλο πρόδρομο εκείνου του ρεύματος του Μιχαήλ που πρόκειται τώρα να σας οδηγήσει όλους, αγαπητοί μου φίλοι, όσο ζείτε. Kαι στη συνέχεια, αφού περάσετε την πύλη του θανάτου, θα βρείτε στους πνευματικούς υπεραισθητούς κόσμους όλους εκείνους τους άλλους –ανάμεσά τους και το ον για το οποίο σας μίλησα σήμερα– όλους εκείνους με τους οποίους θα προετοιμάσετε το έργο που θα ολοκληρωθεί στο τέλος του αιώνα και που θα οδηγήσει την ανθρωπότητα πέρα από τη μεγάλη κρίση στην οποία έχει περιέλθει.

Αυτό το έργο είναι: να αφήσετε τη Δύναμη του Μιχαήλ και τη Θέληση του Μιχαήλ να διαπεράσουν ολόκληρη τη ζωή. Η Δύναμη του Μιχαήλ και η Θέληση του Μιχαήλ δεν είναι τίποτε άλλο από τη Θέληση του Χριστού και τη Δύναμη του Χριστού, που προηγούνται για να εμφυτεύσουν με τον σωστό τρόπο στη Γη τη Δύναμη του Χριστού.

Ρούντολφ Στάινερ– GA 238 – THE INDIVIDUALITY OF ELIAS, JOHN, RAPHAEL, NOVALIS – Ντόρναχ, 28 Σεπτεμβρίου 1924

2. Πόσο χρόνο παραμένουμε στο Ντεβαχάν;

Ο χρόνος στο Ντεβαχάν (Πνευματικό Κόσμο) δεν είναι ίσης διάρκειας για όλα τα ανθρώπινα όντα. Ένας αγροίκος χωρίς μόρφωση που έχει λίγη εμπειρία από αυτόν τον κόσμο και που έχει χρησιμοποιήσει λίγο το μυαλό και τη λογική του έχει μια σύντομη παραμονή στο Ντεβαχάν. Το Ντεβαχάν υποτίθεται βασικά ότι επεξεργάζεται ό,τι έχει μάθει ο άνθρωπος στο φυσικό επίπεδο: το ξεδιπλώνει ελεύθερα, το κάνει κατάλληλο για μια νέα ζωή. Το ανθρώπινο ον που βρίσκεται σε ένα υψηλότερο επίπεδο ύπαρξης και έχει συλλέξει πλούσιες εμπειρίες, πρέπει να επεξεργαστεί πολλά και, ως εκ τούτου, έχει μακρά παραμονή στο Ντεβαχάν. Μόνο αργότερα, όταν είναι σε θέση να εξετάσει αυτές τις καταστάσεις, οι παραμονές γίνονται και πάλι μικρότερες μέχρι του σημείου όπου το ανθρώπινο ον μπορεί αμέσως μετά τον θάνατο να μεταβεί και πάλι σε μια νέα ενσάρκωση, επειδή έχει ήδη βιώσει αυτό που πρέπει να βιώσει στο Ντεβαχάν.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 53 – Origin and Goal of the Human Being: Διάλεξη VII: The Spirit-land – Βερολίνο, 17 Νοεμβρίου 1904

3. Ενδιαφέρον και υγεία

Είναι σίγουρα λίγο-πολύ επικίνδυνο στις μέρες μας να μιλάμε για αυτά τα πράγματα. Αλλά θα κατανοήσουμε τις σχέσεις του κάρμα μόνο αν είμαστε έτοιμοι να ασχοληθούμε με τις λεπτομέρειές του. Η τέχνη της ζωγραφικής, για παράδειγμα, υπήρχε ήδη σε μια εποχή που οι ανθρώπινες ψυχές, που ζουν τώρα, ζούσαν σε μια προηγούμενη γήινη ζωή –και υπήρχαν ανθρώπινα όντα που δεν είχαν κανένα ενδιαφέρον για τη ζωγραφική. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που αδιαφορούν αρκετά για το αν στον τοίχο του δωματίου τους κρέμεται κάποια φρικαλεότητα ή ένας καλοζωγραφισμένος πίνακας. Και υπήρχαν επίσης τέτοιοι άνθρωποι την εποχή που οι ψυχές που ζουν σήμερα ήταν παρούσες σε προηγούμενες γήινες ζωές. Πράγματι, αγαπητοί μου φίλοι, δεν έχω βρει ποτέ έναν άνθρωπο με ευχάριστο πρόσωπο, με συμπαθητική έκφραση, που να μην ευχαριστιόταν την τέχνη της ζωγραφικής σε μια προηγούμενη γήινη ζωή. Οι άνθρωποι με δυσάρεστη έκφραση (η οποία, άλλωστε, παίζει επίσης τον ρόλο της στο κάρμα και έχει τη σημασία της για το πεπρωμένο) ήταν πάντα εκείνοι που είχαν προσπεράσει τα έργα της τέχνης της ζωγραφικής με αμβλεία και φλεγματική αδιαφορία.

Αλλά αυτά τα πράγματα πάνε πολύ πιο μακριά. Υπάρχουν άνθρωποι (και υπήρχαν και τέτοιοι και σε προηγούμενες εποχές της γης) που δεν κοιτάζουν ποτέ τα αστέρια, που δεν ξέρουν πού είναι ο Λέων, ο Κριός ή ο Ταύρος, που δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον για τίποτε σχετικό. Τέτοιοι άνθρωποι θα γεννηθούν, σε μια επόμενη γήινη ζωή, με ένα σώμα που θα είναι κατά κάποιο τρόπο νωθρό ή, αν μέσω του σθένους των γονέων τους λάβουν ένα πρότυπο που τους μεταφέρει πέρα από αυτό, θα γίνουν πλαδαροί, με έλλειψη ενέργειας και σθένους στο σώμα που στη συνέχεια θα χτίσουν για τον εαυτό τους.

Και έτσι, είναι δυνατόν να ανιχνεύσουμε την κατάσταση της υγείας που φέρει μαζί του ο άνθρωπος σε μια δεδομένη γήινη ζωή, στο ενδιαφέρον που είχε δείξει για τον ορατό κόσμο στον ευρύτερο δυνατό βαθμό κατά τη διάρκεια της προηγούμενης γήινης ζωής του.

Οι άνθρωποι, για παράδειγμα, που στην εποχή μας δεν ενδιαφέρονται καθόλου για τη μουσική –άνθρωποι για τους οποίους η μουσική είναι ένα αδιάφορο θέμα– σίγουρα θα ξαναγεννηθούν σε μια επόμενη γήινη ζωή με ασθματικό πρόβλημα ή με κάποια ασθένεια των πνευμόνων –ή θα γεννηθούν με μια ευαισθησία στο άσθμα ή στην ασθένεια των πνευμόνων. Είναι πραγματικό γεγονός ότι η ποιότητα της ψυχής που αναπτύσσεται σε μια γήινη ζωή μέσω του ενδιαφέροντος που δείχνουμε για τον ορατό κόσμο έρχεται να εκφραστεί στην επόμενη γήινη ζωή μας στη γενική σωματική μας διάθεση όσον αφορά την υγεία ή την ασθένεια.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 235 – KARMA: 5 – The Single Factor of Karma – Ντόρναχ, 1η Μαρτίου 1924

4. Σχετικά με την κλοπή, την εκμετάλλευση και το κάρμα

Ένας Ευρωπαίος μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν κλέβει. Αλλά ο Ανατολικός Γιόγκι δεν το βλέπει τόσο απλά. Στις περιοχές όπου αυτές οι ασκήσεις διαδόθηκαν για πρώτη φορά από τους μεγάλους δασκάλους της ανθρωπότητας, οι συνθήκες ήταν πολύ πιο απλές: η κλοπή ήταν εύκολο να οριστεί. Αλλά ένας δάσκαλος της Γιόγκα δεν θα συμφωνούσε ότι οι Ευρωπαίοι δεν κλέβουν. Για παράδειγμα, το να οικειοποιηθώ αδικαιολόγητα την εργασία ενός άλλου ανθρώπου ή το να εξασφαλίσω για τον εαυτό μου ένα κέρδος που μπορεί να είναι νομικά επιτρεπτό, αλλά συνεπάγεται την εκμετάλλευση ενός άλλου ατόμου – όλα αυτά ο δάσκαλος της Γιόγκα θα τα αποκαλούσε κλοπή. 

Σε εμάς, οι κοινωνικές σχέσεις έχουν γίνει τόσο πολύπλοκες που πολλοί άνθρωποι παραβιάζουν αυτή την εντολή χωρίς να έχουν την παραμικρή επίγνωση ότι το κάνουν. Ας υποθέσουμε ότι έχετε χρήματα και τα καταθέτετε σε μια τράπεζα. Δεν κάνετε τίποτα με αυτά, δεν εκμεταλλεύεστε κανέναν. Αλλά ας υποθέσουμε τώρα ότι ο τραπεζίτης αρχίζει να κερδοσκοπεί και εκμεταλλεύεται άλλους ανθρώπους με τα χρήματά σας. Με την απόκρυφη έννοια θα είστε υπεύθυνοι γι’ αυτό, και τα γεγονότα θα επιβαρύνουν το κάρμα σας. Καταλαβαίνετε ότι αυτή η εντολή απαιτεί βαθιά σκέψη, αν εισέρχεστε σε ένα μονοπάτι απόκρυφης ανάπτυξης.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 95 – At the Gates of Spiritual Science: Lecture XIII: Oriental and Christian Training – Στουτγάρδη, 3 Σεπτεμβρίου 1906

1 December 2022

1. Ο ερχομός ενός υπερ-γήινου  Πνεύματος

Το ιερό Μυστήριο της Γέννησης, το Μυστήριο των Χριστουγέννων που κάποτε αποκαλύφθηκε με τόση δόξα, σταδιακά υποβαθμίστηκε στην πορεία του δυτικού πολιτισμού σε εκείνους τους συναισθηματισμούς που απολάμβαναν τους ύμνους και τα τραγούδια για το Βρέφος Ιησού. Αυτά όμως ήταν στην πραγματικότητα απλώς ο αντίστοιχος πόλος του αυξανόμενου υλισμού. Οι άνθρωποι βυθίζονταν σε συναισθηματισμούς για το μικρό Παιδί. Οι κοινότοποι ύμνοι για το Βρέφος Ιησού έγιναν σταδιακά της μόδας, συσκοτίζοντας το αίσθημα των ανθρώπων για το καταπληκτικό Μυστήριο των Χριστουγέννων, τον ερχομό ενός υπερ-γήινου Πνεύματος.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 203 – The Festivals and Their Meaning – II: Easter – IV: SPIRIT TRIUMPHANT – Ντόρναχ, 27 Μαρτίου 1921

2.  Φιλανθρωπία και εγωισμός 

Αν κάποιος δώσει ένα νόμισμα σε έναν φτωχό άνθρωπο, αυτό μπορεί να είναι μια ανιδιοτελής πράξη –αλλά μόνο στον βαθμό που ήταν απολύτως ανιδιοτελής, βρίσκει τον δρόμο της προς τη σφαίρα της αθανασίας– και πολύ λίγες πράξεις είναι ανιδιοτελείς σε αυτό τον βαθμό. Μια πράξη φιλανθρωπίας μπορεί να είναι εξαιρετικά εγωιστική όταν, για παράδειγμα, προκαλεί ένα ανακουφιστικό συναίσθημα. Η φιλανθρωπία πολύ συχνά πηγάζει από εγωιστικά κίνητρα. Αν ένας φτωχός άνθρωπος που ζει ανάμεσά μας δεν έχει κρέας τα Χριστούγεννα και εμείς αισθανόμαστε υποχρεωμένοι να του δώσουμε λίγο, προκειμένου να αισθανθούμε δικαιωμένοι να φάμε το δικό μας χριστουγεννιάτικο δείπνο, αυτό, τελικά, είναι εγωισμός.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 93 – The Work of Secret Societies in the World- Βερολίνο, 23 Δεκεμβρίου 1904

3. Σκέψεις για τα Χριστούγεννα 

Τι είναι πραγματικά αυτό που πρέπει να αποτυπώσουμε στις καρδιές μας – ποιο  συναίσθημα είναι καλό να έχουμε τη νύχτα των Χριστουγέννων;

Τη νύχτα των Χριστουγέννων θα πρέπει να εγχυθεί στις καρδιές μας το θεμελιώδες ανθρώπινο συναίσθημα της αγάπης – το θεμελιώδες συναίσθημα που λέει: σε σύγκριση με όλες τις άλλες δυνάμεις και εξουσίες και αγαθά του κόσμου, το αγαθό και η δύναμη και η εξουσία της αγάπης είναι το πιο μεγάλο, το πιο ισχυρό, το πιο αποτελεσματικό. Θα πρέπει να εισχωρήσει στην καρδιά μας, στην ψυχή μας, το συναίσθημα ότι η σοφία είναι σπουδαίο πράγμα –αλλά ότι η αγάπη είναι ακόμα μεγαλύτερη– ότι η δύναμη είναι σπουδαίο πράγμα –αλλά ότι η αγάπη είναι ακόμα μεγαλύτερη. 

Και αυτό το συναίσθημα της δύναμης, της ισχύος και της εξουσίας της αγάπης θα πρέπει να εισχωρήσει στις καρδιές μας τόσο έντονα, ώστε από αυτή τη νύχτα των Χριστουγέννων να ξεχειλίσει κάτι σε όλα τα συναισθήματά μας κατά τη διάρκεια του υπόλοιπου έτους, ώστε να μπορούμε να λέμε ειλικρινά ανά πάσα στιγμή: πρέπει πραγματικά να ντρεπόμαστε, αν οποιαδήποτε στιγμή του έτους κάνουμε κάτι που δεν μπορεί να φανεί αντάξιο εκείνης της νύχτας κατά την οποία εγχύσαμε την παντοδύναμη αγάπη στις καρδιές μας. Μακάρι να είναι δυνατόν οι μέρες και οι ώρες του χρόνου να περνούν με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην χρειάζεται να ντρεπόμαστε γι’ αυτές υπό το πρίσμα του συναισθήματος που θα εγχύσουμε στην ψυχή μας τη νύχτα των Χριστουγέννων!

Ρούντολφ Στάινερ – GA 143 – THOUGHTS ON CHRISTMAS EVE- Βερολίνο, 24 Δεκεμβρίου 1912

4. Αν κάποτε νιώσεις την ψυχή σου αδύναμη

Αν κάποια στιγμή η ψυχή σας είναι αδύναμη, αν κάποτε πιστέψετε ότι οι στόχοι της γήινης ύπαρξης είναι πέρα από τις δυνατότητές σας, σκεφτείτε τη θεϊκή καταγωγή του ανθρώπου και συνειδητοποιήστε εκείνες τις δυνάμεις μέσα σας που είναι επίσης οι δυνάμεις της υπέρτατης ΑΓΑΠΗΣ. Συνειδητοποιήστε εσωτερικά τις δυνάμεις που σας δίνουν αυτοπεποίθηση και βεβαιότητα σε όλα σας τα έργα, σε όλη σας τη ζωή, τώρα αλλά και εις τον αιώνα τον άπαντα. 

Steiner – The Festivals and Their Meaning: III: The Birth of the Sun-Spirit as the Spirit of the Earth: THE THIRTEEN HOLY NIGHTS: Ανόβερο, 26 Δεκεμβρίου 1911

1 November 2022

1. Ποιες είναι οι υποκείμενες αιτίες που υποφέρουμε;

Αν αναζητήσουμε τους νόμους του κάρμα, θα ανακαλύψουμε ότι οι υποκείμενες αιτίες της θλίψης είναι παρόμοιες με αυτό που μπορεί να περιγραφεί από το ακόλουθο παράδειγμα που αφορά τη συνηθισμένη ζωή μεταξύ γέννησης και θανάτου. Ας υποθέσουμε ότι ένας νέος ζει μέχρι το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας του εις βάρος του πατέρα του. Τότε ο πατέρας χάνει όλο τον πλούτο του και χρεοκοπεί. Ο νεαρός πρέπει τώρα να μάθει κάτι αξιόλογο και να καταβάλει προσπάθεια για να συντηρήσει τον εαυτό του. Ως αποτέλεσμα, η ζωή τον χτυπάει με πόνο και στερήσεις. Είναι απολύτως κατανοητό ότι δεν αντιδρά με συμπάθεια στον πόνο που πρέπει να περάσει.

Ας περάσουμε τώρα στην περίοδο που έχει πλέον φτάσει στην ηλικία των πενήντα ετών. Δεδομένου ότι, από την αναγκαιότητα των γεγονότων, έπρεπε να μορφωθεί σε νεαρή ηλικία, έχει γίνει ένας αξιοπρεπής άνθρωπος. Έχει βρει ένα πραγματικό στήριγμα στη ζωή. Συνειδητοποιεί γιατί αντέδρασε αρνητικά στον πόνο και τη δυστυχία όταν τον έπληξαν για πρώτη φορά, αλλά τώρα πρέπει να το σκεφτεί διαφορετικά. Πρέπει να πει στον εαυτό του ότι ο πόνος δεν θα του είχε έρθει αν είχε ήδη αποκτήσει μια αίσθηση ωριμότητας –τουλάχιστον στον περιορισμένο βαθμό που μπορεί να την αποκτήσει ένας δεκαοκτάχρονος. Αν δεν τον είχε ταλαιπωρήσει ο πόνος, θα είχε παραμείνει αχαΐρευτος. Ήταν ο πόνος που μετέτρεψε τις ελλείψεις του σε θετικές ικανότητες. Πρέπει να το οφείλει στον πόνο ότι έγινε ένας διαφορετικός άνθρωπος στη διάρκεια σαράντα ετών. Τι πραγματικά συνέβη εκείνη τη στιγμή; Οι ελλείψεις του και ο πόνος του ενώθηκαν. Τα ελαττώματά του αναζήτησαν στην πραγματικότητα τον πόνο, προκειμένου η ανωριμότητά του να απομακρυνθεί και να μετατραπεί σε ωριμότητα.

Ακόμη και μια απλή εξέταση της ζωής μεταξύ γέννησης και θανάτου μπορεί να οδηγήσει σε αυτή την άποψη. Αν εξετάσουμε το σύνολο της ζωής, ωστόσο, και αν έρθουμε αντιμέτωποι με το κάρμα μας, όπως εξηγήθηκε στη διάλεξη πριν από δύο ημέρες, θα καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι όλη η δυστυχία που μας πλήττει, ότι όλα τα βάσανα που έρχονται στον δρόμο μας, είναι τέτοιας φύσης που οφείλονται στις ατέλειές μας. Ως επί το πλείστον, το μεγαλύτερο μέρος του πόνου και της δυστυχίας μας προέρχεται από τις ατέλειες που έχουμε φέρει από προηγούμενες ενσαρκώσεις. Εφόσον έχουμε αυτές τις ατέλειες μέσα μας, υπάρχει μέσα μας ένας σοφότερος άνθρωπος από εμάς τους ίδιους που επιλέγει τον δρόμο προς τον πόνο και την ταλαιπωρία. Είναι, πράγματι, ένας από τους χρυσούς κανόνες της ζωής ότι όλοι κουβαλάμε μέσα μας έναν σοφότερο άνθρωπο από ό,τι είμαστε εμείς οι ίδιοι, έναν πολύ σοφότερο άνθρωπο. Εκείνος στον οποίο λέμε «εγώ» στη συνηθισμένη ζωή είναι λιγότερο σοφός. Αν εναπόκειτο σε αυτό το λιγότερο σοφό άτομο μέσα μας να επιλέξει ανάμεσα στον πόνο και τη χαρά, αναμφίβολα θα επέλεγε τον δρόμο προς τη χαρά. Αλλά ο σοφότερος άνθρωπος είναι εκείνος που βασιλεύει στο βάθος του ασυνείδητού μας και που παραμένει απρόσιτος στη συνηθισμένη συνείδηση. Κατευθύνει το βλέμμα μας μακριά από την εύκολη απόλαυση και ανάβει μέσα μας μια μαγική δύναμη που αναζητά τον δρόμο του πόνου χωρίς να το γνωρίζουμε πραγματικά. Αλλά τι σημαίνουν οι λέξεις: Χωρίς να το γνωρίζουμε πραγματικά; Σημαίνουν ότι ο σοφότερος άνθρωπος μέσα μας υπερισχύει του λιγότερο σοφού. Ενεργεί πάντα με τέτοιον τρόπο ώστε οι ελλείψεις μας να οδηγούνται στους πόνους μας και μας κάνει να υποφέρουμε γιατί με κάθε εσωτερικό και εξωτερικό πόνο εξαλείφουμε ένα από τα ελαττώματά μας και μεταμορφωνόμαστε σε κάτι καλύτερο.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 130 – Facing Karma – Βιέννη, 8 Φεβρουαρίου 1912

2. Οι καλές συνήθειες δεν προάγουν μόνο την ηθική, αλλά και την υγεία

Εξετάζοντας το κάρμα και την ασθένεια, τόσο του ατόμου όσο και ολόκληρων πληθυσμών, είδαμε ότι αυτό που έχει προετοιμαστεί προηγουμένως πνευματικά, επιβεβαιώνεται αργότερα στη φυσική ζωή. Ας φροντίσουμε, λοιπόν, ώστε η ανθρωπότητα να έχει καλή εκπαίδευση και καλές συνήθειες, και με αυτόν τον τρόπο θα προάγουμε και την υγεία! Με τις καλές συνήθειες δεν προάγεται μόνο το ηθικό στοιχείο, αλλά και η υγεία, αφού οι κακές συνήθειες δημιουργούν ασθένειες στην επόμενη ενσάρκωση. Η νευρικότητα, μια από τις πιο χαρακτηριστικές ασθένειες σήμερα, προκύπτει από μια συγκεκριμένη κατάσταση του νου σε μια προηγούμενη ζωή. Δεν θα είχε εμφανιστεί ποτέ, αν δεν είχε επικρατήσει τόσο πολύ η υλιστική κοσμοθεωρία με τις συνήθειες της σκέψης της. Εάν αυτή η νοοτροπία επιμείνει, θα καταστρέψει τη δημόσια υγεία και θα οδηγήσει την ανθρωπότητα στην τρέλα.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 97 – Das christliche Mysterium – Στουτγάρδη, 14 Μαρτίου 1906 (σελ. 255)

3. Η κατανόηση πρέπει να πάρει τη θέση της κριτικής

Για την ανάπτυξη της ψυχής είναι απαραίτητο να αποκτήσει κανείς έναν ορισμένο τρόπο να κρίνει τους συνανθρώπους του. Είναι δύσκολο να αποκτήσει κανείς μια μη κριτική στάση, αλλά η κατανόηση πρέπει να πάρει τη θέση της κριτικής. Αν έρχεστε αντιμέτωποι με τον συνάνθρωπό σας προβάλλοντας αμέσως τη δική σας γνώμη, τότε καταστέλλετε την πρόοδο της ψυχής. Πρέπει πρώτα να ακούσουμε τον άλλον, και αυτή η ακρόαση είναι ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό μέσο για την ανάπτυξη των ψυχικών ματιών. Όποιος φτάνει σε ένα υψηλότερο επίπεδο προς αυτή την κατεύθυνση το οφείλει στο ότι έμαθε να απέχει από την κριτική και την κρίση των πάντων.

Πώς μπορούμε να κοιτάξουμε με κατανόηση μέσα στην ύπαρξη κάποιου; Δεν πρέπει να καταδικάζουμε αλλά να κατανοούμε την προσωπικότητα του εγκληματία, να κατανοούμε εξίσου καλά τον εγκληματία και τον άγιο. Απαιτείται ενσυναίσθηση για τον καθένα και το καθετί και αυτό εννοείται με την ανώτερη, απόκρυφη «ακρόαση». Έτσι, αν κάποιος φέρει τον εαυτό του με αυστηρό αυτοέλεγχο στο σημείο να μην αξιολογεί τον συνάνθρωπό του ή τον υπόλοιπο κόσμο σύμφωνα με την προσωπική του κρίση, γνώμη και προκατάληψη αλλά αντίθετα αφήνει και τους δύο να δουλεύουν πάνω του σιωπηλά, έχει την ευκαιρία να αποκτήσει απόκρυφες δυνάμεις. Κάθε στιγμή κατά τη διάρκεια της οποίας ένα άτομο αποφασίζει να απέχει από το να σκέφτεται μια κακή σκέψη για τον συνάνθρωπό του, είναι μια στιγμή που έχει κερδηθεί.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 53 – The Inner Development of Man- Βερολίνο, 15 Δεκεμβρίου 1904

4. Ο Βούδας και ο Χριστός

Οι δυνάμεις που τραβούν τον άνθρωπο προς τα πάνω και πάλι στον πνευματικό κόσμο χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: αυτές που τον τραβούν προς τα πάνω στο μονοπάτι της Σοφίας και αυτές που τον τραβούν προς τα πάνω στο μονοπάτι της Ηθικής. Οι δυνάμεις στις οποίες οφείλεται κυρίως η διανοητική πρόοδος προέρχονται όλες από την ώθηση που έδωσε μια μεγάλη Ατομικότητα της τέταρτης μετα-ατλαντικής εποχής που είναι γνωστή σε όλους σας και που δεν είναι άλλη από τον Γκαουτάμα Βούδα. Είναι μια αξιοσημείωτη ανακάλυψη της πνευματικής έρευνας ότι οι πιο διεισδυτικές, οι πιο σημαντικές σκέψεις που συλλάβαμε στην παρούσα εποχή μας προήλθαν από τον Γκαουτάμα Βούδα.

Η δεύτερη ώθηση που, εκτός από εκείνη του Βούδα, συνεχίζει να λειτουργεί στην εξέλιξη της ανθρωπότητας είναι η ώθηση του Χριστού και συνδέεται με τη μελλοντική άνοδο της ανθρωπότητας στην Ηθική. Αν και η διδασκαλία του Βούδα είναι υπό μια ιδιαίτερη έννοια ηθική διδασκαλία, η ώθηση του Χριστού δεν είναι διδασκαλία αλλά πραγματική δύναμη που λειτουργεί ως τέτοια και σε αυξανόμενο βαθμό διαποτίζει την ανθρωπότητα με ηθική δύναμη.

Ρούντολφ Στάινερ – GA 130 – Buddha and Christ – The Sphere of the Bodhisattvas – Μιλάνο, 21 Σεπτεμβρίου 1911